หลักการและเหตุผล

ปัจจุบันประชากรสูงอายุมีแนวโน้มเพิ่มปริมาณสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ประเทศไทยเป็นประเทศหนึ่งที่มีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรที่ส่งผลให้จำนวนผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้นทั้งขนาดและสัดส่วน โดยในปี พ.ศ. 2553 มีประชากรผู้สูงอายุเพียงร้อยละ 5.4 ของประชากรทั้งหมด แต่จำนวนประชากรคาดประมาณ ณ กลางปี พ.ศ. 2557 มีผู้สูงอายุจำนวน 10,014,705 คน คิดเป็นร้อยละ 15.54 เมื่อเทียบกับจำนวนประชากรทั้งหมด ของประเทศ จำนวน 64 ล้านคน และมีแนวโน้มว่าสัดส่วนผู้สูงอายุจะเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 25 ในปี พ.ศ. 2573 หรือเพิ่มขึ้นเกือบ 2 เท่าตัว การเพิ่มจำนวนผู้สูงอายุ มีผลกระทบโดยตรงต่อนโยบายและแผนงานด้านสาธารณสุขของประเทศ เพราะผู้สูงอายุจะมีปัญหาด้านสุขภาพมาก เนื่องจากมีความเสื่อมและความเจ็บป่วยทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ บุคลิกภาพ รวมถึงการสูญเสียบทบาทและสถานภาพทางสังคม จากรายงานการสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทยของสำนักงานสถิติแห่งชาติ พ.ศ. 2557 พบว่า กลุ่มประชากรสูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) มีสัดส่วนของ ผู้ที่มีปัญหาเรื่องโรคเรื้อรังหรือโรคประจำตัวสูงกว่าทุกกลุ่มอายุ และยังพบโรคและกลุ่มอาการที่เกิดในผู้สูงอายุ เรียกว่า Geriatric Syndrome ซึ่งโรคที่สำคัญในผู้สูงอายุ ได้แก่ โรคความดันโลหิตสูง คิดเป็นร้อยละ 31.7 โรคเบาหวาน คิดเป็นร้อยละ 13.3 โรคหัวใจและหลอดเลือด คิดเป็นร้อยละ 7.0 จากข้อมูลดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าโรคที่พบในผู้สูงอายุมักจะเป็นโรคเรื้อรัง ซึ่งเชื่อว่าเกิดจากสภาพร่างกายและความเสื่อมตามวัย เมื่อพิจารณา ถึงสาเหตุของการเกิดโรคแล้วพบว่าโรคส่วนใหญ่เกิดจากพฤติกรรมการดำเนินชีวิตหรือพฤติกรรมการดูแล ตนเอง และเป็นโรคที่สามารถหลีกเลี่ยงหรือบรรเทาความรุนแรงได้ รวมทั้งโรคที่มาจากความชราและส่งผลต่อ คุณภาพการดำเนินชีวิตประจำวันของผู้สูงอายุ จากรายงานการสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทยของ สำนักงานสถิติแห่งชาติ พ.ศ.2557 ยังพบว่าผู้สูงอายุเป็นโรคชรา คือ สมองเสื่อม คิดเป็นร้อยละ 7.8 กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ คิดเป็นร้อยละ 11.2 เดินลำบากและเสี่ยงต่อการหกล้มบ่อยคิดเป็นร้อยละ 12.3 มีภาวะเครียด และขาดคุณค่าในตนเอง และสังคม ถ้าบุคคลนั้นสนใจดูแลสุขภาพตนเองได้ถูกต้องและเหมาะสมคิดเป็นร้อยละ 6.3 และถ้าระบบสามารถสืบค้นและให้การดูแลที่เหมาะสม จะทำให้ผู้สูงอายุได้รับประโยชน์สูงสุด กรุงเทพมหานครซึ่งเป็นผู้รับผิดชอบในการบริการด้านสาธารณสุขของประชากรในกรุงเทพมหานคร มีนโยบายที่จะพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชากรในกรุงเทพมหานครให้มีคุณภาพชีวิตดีขึ้นทั้งร่างกาย จิตใจ อารมณ์และสังคมให้แข็งแรงสมบูรณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มผู้สูงอายุให้มีการส่งเสริมฟื้นฟูสมรรถภาพให้สามารถพึ่งตนเอง และช่วยเหลือสังคมได้ ให้ผู้สูงอายุได้มีโอกาสประกอบกิจกรรมร่วมกันและสร้างคุณประโยชน์ต่อสังคม สร้างขวัญกำลังใจให้แก่ผู้สูงอายุ เพื่อให้ผู้สูงอายุได้ตระหนักถึงคุณค่าของตนเอง ทั้งยังมีคุณค่าต่อสังคมและมีคุณประโยชน์ต่อบ้านเมือง โรงพยาบาลในสังกัดสำนักการแพทย์กรุงเทพมหานครจึงได้จัดตั้งคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพของโรงพยาบาลขึ้น ซึ่งเป็น ก้าวแรกของการพัฒนาระบบการดูแลรักษาผู้สูงอายุในโรงพยาบาล โดยอาศัยการประเมินสุขภาพผู้สูงอายุแบบองค์รวม (Comprehensive Geriatric Assessment) จากทีมสหสาขาวิชาชีพของโรงพยาบาล เพื่อให้ผู้สูงอายุได้รับการดูแลครบทุกมิติสุขภาพ ส่งผลให้ผู้สูงอายุฟื้นคืนสภาพได้รวดเร็วขึ้น และนำผู้สูงอายุกลับเข้าสู่สังคมได้อีกครั้ง และหากได้รับความร่วมมือจากสถานพยาบาลในพื้นที่กรุงเทพมหานครในการพัฒนาการดำเนินงานด้านผู้สูงอายุ จะช่วยให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในกรุงเทพมหานครดีขึ้น ทั้งร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม สำนักการแพทย์ร่วมกับคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล สมาคมพฤฒาวิทยาและเวชศาสตร์ผู้สูงอายุไทย และสปสช. ได้พัฒนาเกณฑ์การตรวจประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ เฉลิมพระเกียรติ 86 พรรษา พระบรมราชินีนาถ การให้ความสำคัญของการสืบค้น คัดกรอง ประเมิน ส่งเสริมให้ ผู้สูงอายุมีพฤติกรรมการดูแลตนเองที่ถูกต้อง อันจะเป็นปัจจัยสำคัญในการทำให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพที่ดี ป้องกัน และชะลอความเสื่อมของร่างกายและจิตใจให้ช้าลง ลดภาวการณ์เจ็บป่วยของผู้สูงอายุได้ จึงดำเนินการจัดตั้งคลินิกผู้สูงอายุและระบบดูแลผู้สูงอายุขึ้น เพื่อสามารถประเมินคัดกรองค้นพบโรคทั้งทางกายและใจในระยะเริ่มแรกให้การรักษาเป็นแบบองค์รวมได้อย่างถูกต้อง ทันเวลาและฟื้นฟูสภาพได้อย่างเหมาะสม และส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุให้แข็งแรงเพื่อเป็นการลดการเจ็บป่วยและพิการลงในอนาคต โดยมีการเปลี่ยนแปลงจากเดิม คือ มีทีมสหวิชาชีพร่วมดำเนินการ มีการใช้แบบประเมินคัดกรองโรค Geriatric Syndrome โดยพยาบาลเฉพาะทางด้านผู้สูงอายุ มีการนำศาสตร์ด้านแพทย์ทางเลือกมาร่วมบริการเพื่อลดการใช้ยาในกลุ่มที่ไม่จำเป็น ลดการนัดหมายแพทย์เฉพาะทางอื่นที่ซ้ำซ้อนโดยไม่จำเป็น โดยพัฒนาจากหลักการดำเนินการคลินิกผู้สูงอายุสถาบันเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข

07020000/07020000

วัตถุประสงค์ของโครงการ

1. เพื่อพัฒนาขีดความสามารถในการให้บริการในคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพในเขตกรุงเทพมหานคร 2. เพื่อเพิ่มศักยภาพในการค้นพบโรคเรื้อรังในระยะเริ่มแรกของผู้สูงอายุ

เป้าหมายของโครงการ

โรงพยาบาลสังกัดสำนักการแพทย์ผ่านการประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ ตามเกณฑ์การตรวจประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ เฉลิมพระเกียรติ 86 พรรษา พระบรมราชินีนาถ

สนับสนุนยุทธศาสตร์กรุงเทพมหานครฯ

ผลการดำเนินงาน

(1) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 100.00 (2020-03-27)

27/3/2563 : กรุงเทพมหานครมีนโยบายในการดูแลผู้สูงอายุในกรุงเทพมหานคร ให้ได้รับการดูแลสุขภาพอย่างครบวงจรเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดี สำนักการแพทย์จึงได้จัดตั้งและพัฒนาคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพขึ้น ตั้งแต่ปี 2557 โดยมุ่งหวังที่จะพัฒนาระบบบริการแก่ผู้สูงอายุ ให้ครอบคลุมบริการแบบองค์รวมอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี นอกจากนี้สำนักการแพทย์ ร่วมกับคณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล จัดทำเกณฑ์การประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ เฉลิมพระเกียรติ 86 พรรษา พระบรมราชินีนาถ เพื่อพัฒนามาตรฐานคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพและสนับสนุนการจัดตั้งคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพในสถานพยาบาลทั้งภาครัฐและเอกชนในเขตกรุงเทพมหานคร ประกอบด้วยเกณฑ์การประเมิน 20 ข้อ ดังนี้ 1. มีมีสถานที่ชัดเจนเป็นสัดส่วนในแบบการบริการผู้ป่วยนอก 2. สิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม เช่น ป้าย ราวจับ ทางลาด ห้องน้ำ 3. เปิดบริการอย่างน้อย 1 ครั้งต่อสัปดาห์ 4. พยาบาลที่ดำเนินงานเคยผ่านการฝึกอบรมเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ 5. ทีมสหสาขาวิชาชีพ เช่น แพทย์ กายภาพบำบัด เภสัชกร 6. รวบรวมจำนวน case geriatric syndrome ทุก 3 เดือน 7. Geriatric Assessment ; ADL 8. Geriatric Assessment ; cognitive impairment 9. ประเมินความพึงพอใจของผู้สูงอายุที่มารับบริการที่คลินิกผู้สูงอายุ 10.บุคลากรที่ให้การดูแลผู้ป่วยในคลินิกผู้สูงอายุ ได้รับการฝึกอบรมอย่างน้อย ปีละ 1 ครั้ง 11. คัดกรอง incontinence 12. คัดกรอง fall 13. คัดกรอง malnutrition 14. คัดกรอง depression 15. มีแพทย์รับผิดชอบ 16. มีฐานข้อมูลผู้สูงอายุในเขตรับผิดชอบ (เป็นฐานข้อมูลผู้สูงอายุของโรงพยาบาล ได้แก่ ประชากรผู้สูงอายุ UC / catch up area /กลุ่มชมรมผู้สูงอายุ) 17. ความครอบคลุมของ vaccine ไข้หวัดใหญ่ในกลุ่มผู้สูงอายุ 18. งานวิชาการ / วิจัยเกี่ยวกับผู้สูงอายุ / นำเสนอ presentation (ทีมสหสาขาวิชาชีพที่ร่วมดูแลงานคลินิกผู้สูงอายุ เป็น co) 19. นวัตกรรมเกี่ยวกับผู้สูงอายุ 20. ส่งปรึกษาภายในโรงพยาบาลกับทีมคลินิกผู้สูงอายุ ทั้งนี้ เกณฑ์การประเมินคลินิกผู้สูงอายุ ต้องผ่านเกณฑ์การประเมินดังกล่าวตามมาตรฐานที่กำหนดอย่างน้อย 16 ข้อใน 20 ข้อ และคะแนนรวมไม่น้อยกว่า 17 คะแนน เกณฑ์การประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพคุณภาพ ประจำปีงบประมาณ 2563 และแบ่งเกณฑ์การให้คะแนน ดังนี้ - ระดับเงิน (S) ต้องได้คะแนนตั้งแต่ 17 คะแนนขึ้นไป - ระดับทอง (G) ต้องได้คะแนนตั้งแต่ 35 คะแนนขึ้นไป - ระดับเพชร (D) ต้องได้คะแนนตั้งแต่ 40 คะแนนขึ้นไป โรงพยาบาลในสังกัดทั้ง 9 แห่ง ผ่านเกณฑ์การประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพตามเกณฑ์ฯที่กำหนด คิดเป็นอัตราความสำเร็จร้อยละ 100 โดยผ่านคลินิกคุณภาพระดับเงิน (S) จำนวน 8 แห่ง ได้แก่ 1. โรงพยาบาลเจริญกรุงประชารักษ์ 2. โรงพยาบาลหลวงพ่อทวีศักดิ์ ชุตินฺธโร อุทิศ 3. โรงพยาบาลสิรินธร 4.โรงพยาบาลตากสิน 5. โรงพยาบาลลาดกระบังกรุเทพมหานคร 6. โรงพยาบาลกลาง 7.โรงพยาบาลเวชการุณย์รัศมิ์ 8.โรงพยาบาลผู้สูงอายุบางขุนเทียน ผ่านคลินิกผู้สูงอายุระดับทอง (G) จำนวน 1 แห่ง ได้แก่ โรงพยาบาลราชพิพัฒน์

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

(2) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 50.00 (2020-02-27)

27/2/2563 : อยู่ระหว่างขั้นตอน...ได้ดำเนินการตรวจคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพในโรงพยาบาลสังกัดสำนักการแพทย์เรียบร้อยแล้ว อยู่ในระหว่างการสรุปผลการตรวจประเมิน

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

(3) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 40.00 (2020-01-30)

30/1/2563 : อยู่ระหว่างขั้นตอน...ได้ดำเนินการตรวจคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ ประจำปีงบประมาณ 2563 ของโรงพยาบาลสังกัดสำนักการแพทย์ ครบ 9 แห่ง เรียบร้อยแล้ว และจะทำการสรุปผลตรวจประเมินต่อไ

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

(4) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 30.00 (2019-12-18)

18/12/2562 : อยู่ระหว่างขั้นตอน...อยู่ระหว่างการตรวจประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพของโรงพยาบาลสังกัดสำนักการแพทย์ ประจำปีงบประมาณ 2563

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

(5) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 20.00 (2019-11-27)

27/11/2562 : อยู่ระหว่างขั้นตอน...ตารางการตรวจคลินิกผู้สูงอายุ โรงพยาบาลเวชการุณย์รัศมิ์ วันที่ 13 พ.ย. 2562 เวลา 13.30 – 16.00 น. โรงพยาบาลลาดกระบังกรุงเทพมหานคร วันที่ 14 พ.ย. 2562 เวลา 09.00 – 12.00 น. โรงพยาบาลสิรินธร วันที่ 14 พ.ย. 2562 เวลา 13.30 – 16.00 น. โรงพยาบาลกลาง วันที่ 25 พ.ย. 2562 เวลา 09.00 – 12.00 น. โรงพยาบาลเจริญกรุงประชารักษ์ วันที่ 9 ธ.ค. 2562 เวลา 09.00 – 12.00 น. โรงพยาบาลตากสิน วันที่ 9 ธ.ค. 2562 เวลา 13.30 – 16.00 น. โรงพยาบาลหลวงพ่อทวีศักดิ์ ชุตินฺธโร อุทิศ วันที่ 13 ธ.ค. 2562 เวลา 09.00 – 12.00 น. โรงพยาบาลผู้สูงอายุบางขุนเทียน วันที่ 13 ธ.ค. 2562 เวลา 13.30 – 16.00 น. โรงพยาบาลราชพิพัฒน์ วันที่ 29 ม.ค. 2562 เวลา 13.30 – 16.00 น.

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

(6) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 10.00 (2019-10-28)

28/10/2562 : อยู่ระหว่างขั้นตอน...อยู่ระหว่างกำหนดประชุมคณะกรรมการตรวจประเมินคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

แผนการดำเนินงานฯ

สนับสนุนตัวชี้วัดตามแผนฯ

ตัวชี้วัด : จำนวนคลินิกผู้สูงอายุที่ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน“คลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ”

ค่าเป้าหมาย ร้อยละ : 100

ผลงานที่ทำได้ ร้อยละ : 100

ประเภทตัวชี้วัด : ตัวชี้วัดเชิงยุทธศาสตร์
ตัวชี้วัดระดับผลลัพธ์ (outcome)

1

0.00

100 / 100

2

100.00

100 / 100

3

100.00

0 / 0

4

100.00

100 / 100

** ผลการประเมินโครงการ (รายไตรมาส) **