หลักการและเหตุผล

วัณโรคยังเป็นปัญหาสาธารณสุขที่รุนแรงทั้งระดับโลกและประเทศไทย โดยที่องค์การอนามัยโลก จัดให้ประเทศไทยเป็น 1 ใน 14 ประเทศที่มีปัญหาวัณโรคมาก มีจำนวนผู้ป่วยวัณโรคเกิดใหม่ วัณโรคดื้อยาหลายขนาน รวมทั้งยังพบผู้ป่วยวัณโรคที่มีการติดเชื้อเอชไอวี ร่วมด้วยประมาณร้อยละ 10 ซึ่งมากกว่าอีกหลายประเทศในโลก ในปี 2559(ค.ศ.2016) องค์การอนามัยโลกได้ประกาศเจตนารมณ์ที่จะขจัดวัณโรคให้หมดไปโดยกำหนดยุทธศาสตร์สำคัญคือ END TB และมีเป้าหมายที่ชัดเจนว่าจะสามารถขจัดวัณโรคจนไม่เป็นปัญหาสาธารณสุขอีกต่อไปภายในปี 2578 ประเทศไทยได้ดำเนินการตามข้อเสนอแนะขององค์การอนามัยโลกและกำหนดเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ตามแนวทางนี้เช่นกัน โดยกำหนดแนวทางการทำงานเพื่อยุติวัณโรคตามเป้าหมาย นอกจากยุทธศาสตร์เรื่องของการค้นหาผู้ป่วยให้มีความครอบคลุมมากที่สุด ยังเร่งรัดให้มีการรักษาที่มีประสิทธิภาพและยังได้เน้นการรักษาการติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงอีกด้วย เพราะหากไม่ดำเนินการรักษาผู้ที่ติดเชื้อวัณโรคที่ยังไม่ป่วยเป็นวัณโรคในวันนี้ ในอนาคตข้างหน้าคนกลุ่มนี้มีโอกาสป่วยเป็นวัณโรคได้ร้อยละ 10 แต่หากผู้ที่ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงมีสภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องเช่นติดเชื้อเอชไอวี เป็นมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งต่อมน้ำเหลือง โรคไตวายเรื้อรัง ผู้ที่ได้รับการเปลี่ยนอวัยวะ โรคเบาหวาน ตลอดจนผู้สูงอายุ มีโอกาสป่วยเป็นวัณโรคได้มากกว่าร้อยละ 10 ส่งผลให้จำนวนผู้ป่วยวัณโรคเกิดใหม่ในแต่ละปียังมีระดับสูง ทำให้มีการแพร่เชื้อวัณโรคอย่างต่อเนื่องในชุมชนและสังคม จากรายงานผลการดำเนินงานวัณโรคพื้นที่กรุงเทพมหานคร ประจำปี 2561 (กองควบคุมโรคเอดส์ วัณโรคและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ สำนักอนามัย พ.ศ.2562) พบว่ามีผู้ป่วยวัณโรคทุกประเภทมากกว่า 12,000 รายต่อปี ซึ่งนับว่าเป็นจังหวัดที่มีจำนวนผู้ป่วยวัณโรคสูงสุดของประเทศไทย กรุงเทพมหานครได้สนับสนุนให้ทุกสถานพยาบาลได้มีมาตรการในการค้นหาผู้ป่วยวัณโรคเชิงรุก การรักษาที่มีประสิทธิภาพแล้ว ผู้ป่วยวัณโรคยังไม่ลดลง สำนักอนามัยได้มีการนำมาตรการการรักษาผู้ที่ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงมาใช้ในการรักษาในผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี แต่ที่ผ่านมามีการใช้สูตรยา Isoniazid ซึ่งต้องใช้ระยะเวลาในการรักษานาน 6-9 เดือน ซึ่งผู้ที่ได้รับยาป้องกันนี้จะต้องรับประทานยาทุกวัน ซึ่งผลของการรับประทานยา จะส่งผลให้ผู้ที่รับประทานยาได้ครบถ้วนสามารถป้องกันการป่วยเป็นวัณโรคในอนาคต ร้อยละ 90 แต่การกินยาต่อเนื่องเป็นเวลา 6-9 เดือนนั้น เป็นปัญหาต่อผู้ที่กินยามากเพราะวินัยการกินยาไม่ดีพอ ทำให้หยุดยาเองก่อนกำหนดเวลา ทำให้ผู้ที่ได้รับการรักษาจนครบมีไม่มาก ดังนั้น จึงมีการใช้สูตรยาในการรักษาการติดเชื้อวัณโรคใหม่ ซึ่งกระทรวงสาธารณสุขได้มีนโยบายให้มีการเริ่มใช้แล้ว โดยใช้ยา 2 ตัวคือ ยา Isoniazid 900 mg และยา Rifapentine 900 mg เรียกว่า 3HP การใช้ยาสูตรนี้จำนวน 12 ครั้ง 12 โด๊ส ห่างกันสัปดาห์ละ 1 ครั้ง รวมเป็น 3 เดือนเท่านั้น ซึ่งผู้ที่ได้รับยาสูตรนี้จะได้รับยาได้ในระยะเวลาสั้นลงและง่ายต่อการติดตามมากขึ้น สำนักอนามัย เป็นหน่วยงานหลักในการควบคุมวัณโรคในพื้นที่กรุงเทพมหานคร จึงได้จัดโครงการรักษาผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงขึ้น เพื่อลดอุบัติการณ์ผู้ป่วยวัณโรคในชุมชน สังคม พื้นที่กรุงเทพมหานคร โดยดำเนินโครงการในผู้สัมผัสวัณโรคร่วมบ้าน/ผู้สัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วยวัณโรคที่เสมหะพบเชื้อสามารถแพร่กระจายเชื้อให้กับสมาชิกในครอบครัว ผู้ใกล้ชิดในโรงเรียนได้ โดยนำร่องในสถานพยาบาลสังกัดกรุงเทพมหานคร ได้แก่ ศูนย์บริการสาธารณสุข สำนักอนามัย จำนวน 68 แห่ง โรงพยาบาล สังกัดสำนักการแพทย์ จำนวน 8 แห่ง และคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช

08100000/08100000

วัตถุประสงค์ของโครงการ

1. เพื่อลดอุบัติการณ์ผู้ป่วยวัณโรคในชุมชน สังคมพื้นที่กรุงเทพมหานคร 2. เพื่อดำเนินการให้ถึงเป้าหมายในการยุติวัณโรค (End TB) 3. เพื่อให้บุคลากรสาธารณสุขมีความรู้ เกิดความมั่นใจในการรักษาผู้ติดเชื้อวัณโรค

เป้าหมายของโครงการ

กิจกรรมที่ 1 การจัดซื้อน้ำยา PPD สำหรับทำ TST และยา 3HP 1.การจัดซื้อน้ำยา PPD (Purified Protein Derivative) สำหรับทำ TST (Tuberculin skin test) ในผู้สัมผัส 2,813 คน จำนวน 34 กล่อง (280 ขวด รวมค่าสูญเสียร้อยละ20 รวมเป็น 336 ขวด) 2.การจัดซื้อยา 3HP (ในผู้สัมผัสใกล้ชิดที่ทำ TST พบผลบวก จำนวน 440 คน) ได้แก่ - ยา Isoniazid 100 mg จำนวน 95 ขวด บรรจุขวดละ 500 เม็ด - ยา Rifapentine 150 mg จำนวน 1,320 กล่อง บรรจุกล่องละ 24 เม็ด กิจกรรมที่ 2 ประชุมเชิงปฏิบัติการและชี้แจงการใช้ยารักษาผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝง โดยมีผู้เข้าร่วมโครงการ โดยแบ่งผู้เข้าร่วมการอบรมเป็น 3 รุ่น ดังนี้ รุ่นที่ 1 จำนวนทั้งสิ้น 78 คน ประกอบด้วย 1. ข้าราชการกรุงเทพมหานคร ตำแหน่งแพทย์ ระดับปฏิบัติการ - เชี่ยวชาญ ผู้อำนวยการต้น คลินิกวัณโรค คลินิกเอชไอวี และกุมารแพทย์ พยาบาลวิชาชีพผู้รับผิดชอบคลินิกวัณโรคของศูนย์บริการสาธารณสุข สำนักอนามัย โรงพยาบาลสำนักการแพทย์ จำนวน 61 คน 2. บุคคลภายนอก ประกอบด้วยแพทย์และพยาบาลวิชาชีพจากคณะแพทย์ศาสตร์มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช จำนวน 4 คน ผู้ที่เกี่ยวข้อง จำนวน 13 คน ดังนี้ 1. เจ้าหน้าที่ดำเนินการ จำนวน 10 คน 2. วิทยากร จำนวน 3 คน รุ่นที่ 2 จำนวนทั้งสิ้น 81 คน ประกอบด้วย 1. ข้าราชการกรุงเทพมหานคร ระดับปฏิบัติการ-ชำนาญการพิเศษ ตำแหน่ง พยาบาลวิชาชีพที่รับผิดชอบงานวัณโรคของศูนย์บริการสาธารณสุข จำนวน 68 คน ผู้ที่เกี่ยวข้อง จำนวน 13 คน ดังนี้ 1. เจ้าหน้าที่ดำเนินการ จำนวน 10 คน 2. วิทยากร จำนวน 3 คน รุ่นที่ 3 จำนวนทั้งสิ้น 81 คน ประกอบด้วย 1. ข้าราชการกรุงเทพมหานคร ระดับปฏิบัติการ-ชำนาญการพิเศษ ตำแหน่ง พยาบาลวิชาชีพที่รับผิดชอบงานอนามัยโรงเรียนของศูนย์บริการสาธารณสุข จำนวน 68 คน ผู้ที่เกี่ยวข้อง จำนวน 13 คน ดังนี้ 1. เจ้าหน้าที่ดำเนินการ จำนวน 10 คน 2. วิทยากร จำนวน 3 คน

สนับสนุนยุทธศาสตร์กรุงเทพมหานครฯ

ผลการดำเนินงาน

(1) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 2.50 (2020-03-18)

2020-3-18 : ดำเนินการยกเลิกโครงการรักษาผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงในแผนปฏิบัติราชการประจำปี พ.ศ. 2563 สำนักอนามัย ตามหนังสือที่ กท 0711 / 0273 ลงวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2563 เพื่อให้สำนักงานพัฒนาระบบสาธารณสุข ดำเนินการยกเลิกโครงการฯ เนื่องจากโครงการดังกล่าวมีการใช้งบประมาณในการจัดอบรมและดำเนินการในสังกัดสำนักอนามัย สำนักการแพทย์ และคณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล จึงจำเป็นต้องบรรจุโครงการเพิ่มเติมในแผนปฏิบัติราชการกรุงเทพมหานคร ประจำปี พ.ศ. 2563 ซึ่งขั้นตอนดำเนินการต้องใช้ระยะเวลานานทำให้ไม่สามารถอนุมัติโครงการได้ทันในปีงบประมาณ 2563

** ปัญหาของโครงการ :ยกเลิกโครงการ

** อุปสรรคของโครงการ :ยกเลิกโครงการ

------------------&&&--------------------

(2) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 2.50 (2020-02-19)

2020-2-19 : ดำเนินการยกเลิกโครงการรักษาผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงในแผนปฏิบัติราชการประจำปี พ.ศ. 2563 สำนักอนามัย ตามหนังสือที่ กท 0711 / 0273 ลงวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2563 เพื่อให้สำนักงานพัฒนาระบบสาธารณสุข ดำเนินการยกเลิกโครงการฯ เนื่องจากโครงการดังกล่าวมีการใช้งบประมาณในการจัดอบรมและดำเนินการในสังกัดสำนักอนามัย สำนักการแพทย์ และคณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล จึงจำเป็นต้องบรรจุโครงการเพิ่มเติมในแผนปฏิบัติราชการกรุงเทพมหานคร ประจำปี พ.ศ. 2563 ซึ่งขั้นตอนดำเนินการต้องใช้ระยะเวลานานทำให้ไม่สามารถอนุมัติโครงการได้ทันในปีงบประมาณ 2563

** ปัญหาของโครงการ :ยกเลิกโครงการ

** อุปสรรคของโครงการ :ยกเลิกโครงการ

------------------&&&--------------------

(3) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 2.50 (2020-02-06)

6/2/2563 : เสนอขอความเห็นชอบเพิ่มเติมโครงการรักษาผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝง เพื่อบรรจุในแผนปฏิบัติราชการกรุงเทพมหานคร ประจำปี พ.ศ. 2563 จากผู้อำนวยการสำนักอนามัย เพื่อพิจารณาบรรจุโครงการ

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

(4) ความคืบหน้าโครงการฯ ร้อยละ 2.00 (2020-01-27)

27/1/2563 : 1.รับนโยบายจากรองผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร (รองโสภณ พิสุทธิวงศ์) เมื่อวันที่ 27 ธันวาคม 2562 2. เสนอขอความเห็นชอบเพิ่มเติมโครงการรักษาผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝง เพื่อบรรจุในแผนปฏิบัติราชการประจำปี พ.ศ. 2563 และสำนักงานพัฒนาระบบสาธารณสุข ส่งแผนไปสำนักยุทธศาสตร์และประเมินผล วันที่ 24 มกราคม 2563 3. เสนอโครงการรักษาผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงของบประมาณรายจ่ายประจำปี (งบกลาง) พ.ศ. 2563 โดยผ่านเลขานุการสำนักอนามัย

** ปัญหาของโครงการ :ไม่มี

** อุปสรรคของโครงการ :ไม่มี

------------------&&&--------------------

แผนการดำเนินงานฯ

สนับสนุนตัวชี้วัดตามแผนฯ

ตัวชี้วัด : ร้อยละผลสำเร็จของการรักษาผู้ป่วยวัณโรค (ผู้ป่วยวัณโรคปอด/นอกปอด รายใหม่/กลับเป็นซ้ำทั้งเสมหะพบเชื้อและไม่พบเชื้อ) (ผลลัพธ์)

ค่าเป้าหมาย ≥ร้อยละ : 89

ผลงานที่ทำได้ ≥ร้อยละ : 90.53

ประเภทตัวชี้วัด : ตัวชี้วัดเชิงยุทธศาสตร์
ตัวชี้วัดระดับผลลัพธ์ (outcome)

1

81.91

100 / 100

2

84.47

100 / 100

3

91.06

0 / 0

4

90.53

100 / 100

** ผลการประเมินโครงการ (รายไตรมาส) **